بحث:صفحهٔ اصلی

به نام خداا

خطر بلایا

(زلزله)

3٫۳. کار هایی که در زمان وقوع زلزله نباید انجام داد

1. تعریف زمین لرزه و علل وقوع آن

زمین لرزه لرزش­ ناگهانی سطح زمین به واسطه آزاد شدن انرژی (در قالب امواج لرزه­ای) ناشی از جابجایی صفحه های زمین ساختی (تکتونیکی) در امتداد گسل ها می باشد. پوسته زمین از قطعاتی تشکیل شده است که به آن ورقه یا صفحه می گویند. این ورقه ها در واقع بخش هایی از سنگ کره (لیتوسفر) هستند که بر روی سست‌کره حالت نیمه شناور دارند. جابجایی ورقه ها بر روی سست‌کره به دلایل مختلف در طول زمان سبب جدا شدن (اشتقاق) قاره ها از همدیگر شده است.

2. مرور زلزله های ایران

همان طور که میدانید صفحه عربستان چندین میلیون سال است که حرکت خود را به سمت ایران آغاز کرده و تا کنون ادامه داشته و خواهد داشت .مرور زلزله هاي ايران طي سه دهه اخير از سال 1352 تاكنون نشان دهنده وقوع زلزه هاي بسياري است كه 8 مورد آن داراي بزرگي بيش از 7 بوده است. بررسي سوانح طبيعي بزرگ جهان در قرن بيستم ميلادي نشان مي دهد چهار مورد از بزرگترين زلزله هاي صد سال اخير در ايران اتفاق افتاده است. برابر شواهد فوق و نقشه هاي تكتونيكي، ايران منطقه اي با فعاليت لرزه خيزي زياد است كه وجود ان در كليه عرصه هاي فعاليت انساني خصوصا معماري و ساخت و ساز همواره بايد مد نظر قرار گيرد. پيشگيري از خطرات ناشي از سوانح طبيعي خصوصا زلزله از طريق ملحوظ نمودن اصول معماري و شهرسازي و اجراي نظام كنترل ساخت و ساز شهري و روستايي از الزامات اساسي و راهبردي مهم در توسعه كشور است كه مي تواند به كاهش خسارات مربوطه و توسعه پايدار سرزمين كمك نمايد. از اين منظر بررسي نحوه آسيب پذيري بناها به هنگام وقوع زلزله و اتخاذ شيوه هاي مناسب با شرايط اجتماعي اقتصادي كالبدي و محيط طبيعي از مهمترين كارهايي است كه بايد مورد توجه قرار گيرد. ناديده گرفتن نقاط آسيب پذير عناصر انسان ساخت از جمله بناها و بي توجهي به آنها باعث مي شود تا زنجيره تداوم خسارات ناشي از زلزه كماكان ادامه يابد. نظر به اينكه از ميان سوانح طبيعي دو دهه اخير زلزله خرداد 69 منجيل و دي 82 بم از نظر شدت تخريب و تلفات بسيار فراتر از سوانح قبلي بوده اند و مستندات موجود در مورد آنها بيشتر از زلزله هاي گذشته است، آسيب شناسي عناصر انسان ساخت در اين دو زلزله مورد بررسي و تامل قرار گرفته است.

3.کارهایی که زمان وقوع زلزله باید انجام داد

در زمان وقوع زمین لرزه و پس از آن چه باید کرد؟

کسانی که تجربه تلخ زلزله را دارند می‌گویند که در ابتدای وقوع زمین لرزه با صدایی عجیب مواجه می‌شوند که معمولا بسرعت تبدیل به لرزش‌های اولیه خفیف می‌شود.

مرحله بعدی موج اصلی زلزله است که از چند ثانیه تا چند دقیقه طول می‌کشد و مرحله آخر وقوع پس لرزه‌هایی است که از موج اصلی خفیف‌تر است.

تمامی اینها می‌تواند در مدت بسیار کوتاهی اتفاق بیافتد.

3٫۱. اگر داخل ساختمان هستید در هنگام وقوع زلزله

از پنجره‌ها، کمدهای بزرگ، شومینه و همچنین اشیای سنگین که ممکن است بر روی شما سقوط کنند، دوری کنید

زیر میز ناهارخوری یا میز تحریر پناه بگیرید و چنانچه در اثر زلزله حرکت کردند، پایه‌های آنها را با دستانتان محکم بگیرید

اگر در مجتمع مسکونی زندگی می‌کنید در هنگام لرزش بسمت بیرون یا پایین راه‌ پله‌ها ندوید چون ممکن است در اثر افتادن یا پرتاب اشیا به شما آسیب برسد

از آشپزخانه که در هنگام زلزله یکی از خطرناک‌ترین مکان‌ها محسوب می‌شود دوری کنید

از مجاورت با لوازم سنگین و بلند در منزل مانند یخچال، کمد، قفسه‌های کتاب و امثال آنها دوری کنید

اگر در بیرون از ساختمان هستید:

به فضای باز بروید و از ساختمان‌ها، کابل‌های برق، دودکش و هرچیزی که ممکن است به روی شما بیافتد دوری کنید

3٫۲. اگر در حال رانندگی هستید در زمان وقوع زلزله

خودروی خود را با احتیاط متوقف کنید و تا می‌توانید از ترافیک فاصله بگیرید

به هیچ وجه زیر پل و زیر درختان، دکل‌های برق یا چراغ‌های راهنمایی توقف نکنید

تا زمانی که لرزش متوقف نشده از خودرو خارج نشوید

هنگام راه افتادن مجدد مراقب آجرهای شکسته و سنگ‌ها در خیابان باشید

3٫۳. کار هایی که در زمان وقوع زلزله نباید انجام داد

اگر شیر گاز را قبلا بسته بودید آن را باز نکنید، این کار را به اداره گاز بسپارید تا زمانی که از نشست گاز مطمئن نشده‌اید از کبریت، فندک و وسایل آتش‌زا پرهیز کنید باید بدانید که گروه‌های امدادی، پلیس، آمبولانس و آتش‌نشانی ممکن است به سرعت خود را به شما نرسانند

4. کار هایی که بعد از وقوع زلزله باید انجام داد

هنگامی که زلزله به پایان می‌رسد باید انتظار پس‌لرزه را داشته باشید و باید سعی کنید خود را از شیشه خرده و اشیای شکسته دور نگه دارید. برای دوری از خطرات بعد از زمین‌لرزه هم توصیه‌های متفاوتی شده است که بعضی از آنها در زیر آورده شده است:

اگر کسی خونریزی کرده سعی کنید فشار مستقیم به زخم وارد کنید؛ برای اینکار از گاز تمیز یا تکه‌ای پارچه استفاده کنید

افرادی که به شدت آسیب دیده‌اند را جابجا نکنید مگر اینکه در معرض خطر بیشتر باشند

روی افراد مصدوم را با پتو بپوشانید و آنها را گرم نگه دارید

اگر در خانه شما یا در همسایگی آن آتش سوزی اتفاق افتاده سعی کنید فورا آن را خاموش کنید

با هر وسیله‌ای از آخرین اخبار مطلع شوید

مراقب افتادن اشیا بر روی سرتان باشید

در جایی که بوی گاز استشمام می‌شود، از روشن کردن کبریت، فندک، سیگار و چراغ خودداری کنید

اگر بیرون از ساختمان هستید:

از تجمع در خیابان‌ها دوری کنید و مسیرها را برای عبور وسایل نقلیه امدادی بازکنید

از نزدیک شدن به ساختمان‌های خراب شده خودداری کنید

به سیم ها و کابل های برق دست نزنید

تهیه کننده:سید محمد حسن ناطقی

۱.گروه معماری، دانشگاه تربیت مدرس

۲.پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله