ویکی سبک زندگی

زلزله

زمین لرزه، از آزاد شدن ناگهانی انرژی انباشته شده در سنگ های پوستهٔ زمین ایجاد می شود. این آزاد شدن انرژی به صورت امواج زلزله از نقطه ای به نام کانون زلزله آغاز و باعث لرزش سطح زمین می شود.

زلزله چگونه به وجود می آید؟

زمین لرزه‌ها اغلب در امتداد گسل‌های زمین شناسی، مناطق باریکی که توده‌های سنگ ارتباط بیشتری با یکدیگر دارند، رخ می‌دهند. خطوط اصلی گسل‌های جهان در حاشیه صفحات تکتونیکی عظیمی واقع شده که پوسته زمین را تشکیل می‌دهند. در مورد زمین لرزه‌ها تا ظهور علم زلزله شناسی در آغاز قرن 20 اطلاعات کمی در دست بود. این علم که شامل مطالعه علمی تمام جنبه‌های زلزله است به پرسش‌های دیرینه در مورد چرایی و چگونگی زلزله‌ها پاسخ می‌دهد.

سالانه حدود 50000 زمین لرزه بزرگ و ویرانگر در کل کره زمین رخ می‌دهد. از این تعداد زلزله‌های سالانه حدوداً 100 زلزله در سال اگر مرکزشان نزدیک به مناطق مسکونی باشد، خسارات قابل توجهی ایجاد می‌کنند. زمین لرزه‌های بسیار بزرگ، با خسارات بسیار زیاد به طور متوسط حدود یک بار در سال رخ می‌دهند. قرن‌های طولانی است که این زمین لرزه‌ها مسئولیت جان باختن انسان‌های زیاد و خسارات جبران ناپذیری در مکان‌های مختلف را بر عهده دارند.

آمادگی در برابر زلزله

تجربه ثابت کرده است که روش های پیشگیری و آمادگی ، نقش مؤثری در کاهش خسارات ناشی از زلزله دارد . یکی از محورهای مهم برای محقق نمودن روش های پیشگیری و آمادگی در به حداقل رساندن خسارات ناشی از زمین لرزه ، آشنایی همگانی با زمین لرزه است .

بی تردید شناخت پديده زمين لرزه و ارائه الگوهای مناسب برای آمادگی و مقابله جمعی و فردی از قبل ، در هنگام و بعد از زمین لرزه می تواند از خسارات مالی و جانی آن بکاهد.

مهمترین اقدامات قبل، حین و بعد از زلزله

بسیاری از نقاط کشور ما در معرض خطر زلزله است. بنابراین همه ما در صورتی که آمادگی کافی برای مواجهه صحیح با زلزله را نداشته باشیم؛ ممکن است از عواقب ناشی از آن، آسیب‌های شدیدی ببینیم. همه ما می‌توانیم با انجام اقدامات ساده، از سلامت خود و اطرافیانمان، به نحو مؤثری محافظت کنیم.

با دانش فعلی بشر زمان، مکان و بزرگای زلزله قابل پیش بینی نیست. بنابراین اسیر شایعات بی اساس در این زمینه نشوید.

حفظ آرامش و خونسردی، لازمه رویارویی با هر حادثه ای است. رفتارهای هیجانی و احساسی در زلزله، می تواند منجر به آسیب های جسمی و روانشناختی شود.

قبل از وقوع زلزله

• هنگامی که می‌خواهید خانه‌ای بخرید یا اجاره کنید؛ نقشه سازه و تأسیسات را از مالک دریافت کنید و از یک مهندس ساختمان بخواهید تا ساختمان را از نظر مقاومت در برابر زلزله بررسی کند. اگر قبلاً هم منزلی را تهیه کرده‌اید؛ می‌توانید از یک مهندس ساختمان، در مورد میزان مقاومت منزلتان یا امکان مقاوم سازی آن در برابر زلزله، مشاوره بگیرید.

• آبگرمکن‌، يخچال‌، فریزر، اجاق گاز و اشيای بلند و بسيار سنگين ‌بايد با بست یا تسمه‌های مناسب، به کف و ديوار منزل محکم شوند. همچنین کمد لباس، قفسه‌ها، بوفه ها، آينه‌ها و تابلوهاي ديواري منزل باید ‌به خوبي در جای خود محکم شوند. برای انجام این کارها از یک فرد صلاحیت‌دار کمک بگیرید.

• اشيای بزرگ يا سنگين و همچنین ظروف شيشه‌ای‌، ظروف چيني و ساير اشيای شکستني و ظروف حاوي مواد خوراکي و شیمیایی‌ را در قفسه‌هاي پايين کابینت و کمد قرار دهید.

• لوسترها را در جاي خود محكم کنید.

• در هر اتاقي‌، محل‌هاي امن را مشخص کنید (‌مثلاً زير یک ميز محکم يا کنار ستونها یا ديوارهای مجاور آنها). در هر بار تمرین پناهگیری، در این محل‌ها پناهگیری کنید تا انجام این عمل در زمان وقوع زلزله، نیاز به صرف وقت نداشته باشد.

در زمان وقوع زلزله

اگر داخل منزل هستید

• برای اینکه زلزله شما را زمین نزند، روی زانوهای خود بنشیند.

• برای آنکه خودتان را در برابر اشیای پرتاب شده در فضای منزل، محافظت کنید؛ با بازوان خود، سر و گردنتان را بپوشانید.

• اگر در معرض خطر اشیائی که سقوط می‌کنند هستید و می‌توانید بدون آنکه خطری شما را تهدید کند، حرکت کنید؛ برای محافظت بیشتر، به حالت چهار دست و پا حرکت کنید و در زیر یک میز یا نیمکت محکم قرار بگیرید.

• برای پناهگیری، در چارچوب درها قرار نگیرید چون چارچوب درها نمی‌توانند از شما در مقابل اشیای پرتاب شده در فضای خانه و یا اشیائی که سقوط می‌کنند، محافظت کنند. به علاوه، معلوم نیست که بتوانید در حالت ایستاده در چارچوب در، تعادل خود را حفظ کنید.

• به هیچ وجه از آسانسور استفاده نکنید. اگر داخل آسانسور هستید سریعاً در اولین توقف، از آن خارج شوید.

اگر در فضاي باز هستید

• هرجايي که هستید‌، توقف کنید. از دیوارها و ساختمانها فاصله بگیرید.

• از ‌ورود به داخل ساختمان‌ها و نزديک شدن به ‌تيرک‌هاي برق، تلفن و مانند آن خودداري كنید.

• بنشینید! سر و گردن خود را با دست و بازوانتان بپوشانید! صبر کنید تا لرزه‌ها تمام شود.

اگر در داخل خودرو در حال حرکت هستید‌

• هر چه سريع‌تر در مکاني امن توقف کنید (از توقف در مجاورت ساختمان‌ها‌، درختان، پل‌ها و تيرک‌هاي برق، تلفن و مانند آن خودداري کنید). بعد از توقف، در داخل خودرو بمانید.

• زماني که زلزله پايان يافت‌، با احتياط به راه خود ادامه دهید، اما از پل‌ها و جاده‌هاي آسيب‌ديد‌ه دوری کنید.

بعد از وقوع زلزله

• وقتی لرزه‌ها پایان یافت؛ اطراف را نگاه کنید. اگر ساختمان صدمه دیده و مسیر باز و امنی برای خروج وجود دارد؛ ساختمان را با احتیاط ترک کنید و به فضای باز و دور از نواحی آسیب‌دیده بروید.

• باید آماده ‌لرزش‌های بعدی باشید. ‌اين لرزش ها ممکن است آن قدر قوي باشند که به ساختمان‌هاي بدون استحکام آسيب وارد کنند. بنا بر این همیشه آمادة انجام مراحل پناهگیری که در بالا به آن اشاره کردیم؛ باشید.

• قفسه‌ها و کابينت‌ها را بايد ‌با احتياط باز کنید چون اشيای موجود در آن‌ها ممکن است سقوط کنند.

• از ‌نزديک ‌شدن به نواحي آسيب‌ديد‌ه دوري کنید مگر آنکه ‌پليس‌، مأموران آتش نشاني يا سازمان‌هاي امدادي به کمک شما نیاز داشته باشند.

• از طریق رادیو یا تلویزیون یا شبکه‌های اجتماعی رسمی و معتبر، اخبار و اطلاعات موثق و دستورالعمل‌های مربوط به اقدامات اضطراری را کسب کنید.

• اگر فرد مصدومی در اطراف شما هست و شما دورة کمک‌های اولیه را گذرانده‌اید، با رعایت اصول ایمنی، به او کمک کنید.

• نهایت احتیاط را بعد از وقوع زلزله، برای تمیز کردن ساختمان‌ها داشته باشید. هرگز سعی نکنید خودتان آوارهای سنگین را جا به جا کنید.

• در صورتی که به هر دلیلی از منزل خارج می شوید، شیر اصلی گاز و آب را ببندید.

نقشه خطر بلایا

رسم نقشه خطر بلایا، در واقع یک روش آموزشی برای مشارکت اعضای خانواده در برنامه ریزی برای مقابله با خطر بلایاست. برای رسم نقشه خطر ابتدا نوع مخاطره را مشخص میکنیم و سپس نقشه آن را ترسیم میکنیم.

شیوه رسم نقشه خطر بلایا

برای رسم نقشه خطر به نحو زیر عمل کنید:

1. مخاطره مورد نظر را انتخاب کنید.(در مثال زیر زلزله است)
2. برای رسم نقشه فرض کنید سقف خانه خود را برداشته‌اید و از بالا به خانه نگاه می‌کنید.
3. دیوار دور خانه را مشخص کنید.
4. درب ورودی را مشخص کنید.
5. دیوارهای اتاق‌ها، هال و پذیرایی، آشپزخانه و سایر نقاط خانه را مشخص کنید.
6. جای اجسام بزرگ (مانند یخچال، فریزر، قفسه‌ها و …..) و اجزایی که در اثر زلزله ممکن است سقوط کنند را مشخص کنید.(ضربدر آبی)
7. نقاط پرخطر را با علامت ضربدر قرمز رنگ (×) مشخص کنید.
8. نقاط امن برای پناه گرفتن را با علامت بعلاوه سبز رنگ (+) مشخص کنید.

نمونه ای از نقشه خطر بلایا:

نقشه خطر بلایا